تیم تولید محتوای بهیدو

همه ما خاطرات شیرینی از شب یلداو میهمانی‌ها و دورهمی‌های خانوادگی خود داریم و هر سال این شب زیبا را در کنار پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها جشن می‌گیریم.

شب یلدایا شب چله، یکی از بزرگ ترین و کهن ترین جشنهای ایرانیان است. سابقه این جشن باستانی ایرانیبه سال‌هایی بازمیگردد که داریوش در ایران حکومت می‌کرد و قدمت آن به ۸۰۰۰ سال پیش برمیگردد. اما خوشبختانه این جشن باشکوه و کهن تابحال فراموش نشده و هر سال با ذوق بیشتری توسط مردم ایران برگزار می‌شود.

سنت قدیمی‌شب نشینی با پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها

ایرانیان باستاناعتقاد داشتند که خورشید در شب یلدا متولد شده است و این شب را نماد برکت و روشنایی و سلامتی می‌دانستند. البته این سنتقدیمی‌تنها مختص ایران امروز نیست و کشورهایی که در سال‌های بسیار کهن، جزو ایران بودند، مانند افغانستان، پاکستان، هند و کشمیر نیز شب یلدارا مانند ایرانیان جشن می‌گیرند.

شب یلدا، بلندترین شب سال است و در این شب خانواده‌ها و اقوام ایرانی، حتی یک ثانیه بیشتر کنار هم بودن را جشن می‌گیرند. این شب به یادماندنی و مقدس ایرانیان از غروب سی ام آذر آغاز می‌شود و تا نیمه شب، یعنی اول دی ماه طول میکشد.

علت اینکه نام این شب را چلهگذاشتند، بسیار زیبا و شایان ذکر است. وقتی غروب سی ام آذر ماه فرا می‌رسید، خانواده‌های کوچک، هرچه را که در منزل داشتند و برای بزرگان خود لایق میدانستند، به همراه یک چراغ دستی با خود برمی‌داشتند و به میهمانی میرفتند.

تصور کنید کوچه‌ها و خیابان‌های شهر در این شب پر از چراغ‌های زیبا می‌شد. بنابراین، به خاطر فراوانی چراغ‌ها (چهل چراغ)، این شب را شب چهله یا چلهنامیدند و البته عده‌‌‌ای دیگر می‌گویند چون زمستان از فردای شب یلدا آغاز می‌شود، آن را شب چلهمی‌نامند.

نقش اصلی دورهمی‌های شب یلدا را پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها ایفا می‌کنند. آن‌ها در این شب قصه‌های قدیمی‌و خاطرات طول و دراز سال‌های جوانی شان را تعریف می‌کنند و جوانان و بچه‌ها دور آن‌ها جمع می‌شوند و این خاطرات شنیدنی را با دل و جان گوش می‌دهند.

در شب یلدا، بیشتر خانه‌ها به سنتقدیمی‌کرسی می‌گذارند و دور آن جمع می‌شوند و تنقلات و میوه‌های روی کرسی را نوش جان می‌کنند. زیرا در گذشته‌های بسیار دور، سنتبر این بود که مردم در شب یلدا،دور آتش جمع شوند و بعدها آتش که نماد خورشید بود، جای خود را به کرسی یا بخاری داد.

یکی از سنتهای قدیمی‌شب یلدا که در بیشتر خانه‌های ایرانی رواج دارد، خواندن دیوان حافظو تفال بر آن است. گویا از ایران قدیم، همیشه در هر خانه ایرانی یک دیوان حافظوجود داشته تا در شب‌های عید ایرانیان بتواند آن‌ها را همراهی کند.

علاوه بر دیوان حافظ، شاهنامه فردوسی نیز همراه شب‌های یلدای ما ایرانیان است. کسی که شعرخوانی می‌داند در شب یلدا تفالی بر دیوان حافظمی‌زند و به صورت تک تک یا دسته جمعی برای حاضرین فال می‌گیرد.

تفال بر دیوان حافظ از سنت‌های شبِ یلدا

مراسم عروسی در شب یلدا

در ایران باستان، رسم بر این بوده که عروسی‌های پاییز را تا جایی که مقدور بوده در شب یلدابرگزار کنند. در روز سی ام آذر، عروس را در حمام زنانه و داماد را در حمام مردانه برای جشن عروسی آماده می‌کردند و لباس‌های نو به او می‌پوشاندند.

اقوام درجه یک عروس و داماد در حمام آن‌ها را همراهی می‌کردند و جشنی مفصل در حمام به پا می‌کردند و در همان جا به رقص و پایکوبی مشغول می‌شدند. اقوام دورترهم مقابل حمام می‌ایستادند و تا خارج شدن عروس و داماد از حمام هلهله و شادی می‌کردند.

داماد به همراه خانواده اش خنچه کادویی برای عروس می‌آورد و شام را مهمان خانه پدری عروس بود. پس از گذشت شب یلدانیز ۲ روز دیگر جشن و پایکوبی عروسی ادامه داشت.

تنقلات و آجیل شب یلدا

از آنجا که اقوام ایران باستان،رنگ قرمز را نماد شادی و سمبل نور خورشید می‌دانستند، سفره شب یلدا،را با رنگ قرمز تزیین می‌کردند و میوه‌های قرمز که انار و هندوانه و سیب قرمز عضو اصلی آن بود را روی سفره می‌چیدند.

انار، عضو جدایی ناپذیر سفره شبِ یلداو به علت دانه‌های زیادش، نماد برکت و روزی زیاد بود. شام شب یلدا نیز، مانند دیگر اعیاد باستانی ایرانی، سبزی پلو و ماهی بوده است و چایو سماور مانند همیشه، همراه شب نشینی‌های یلدایی بوده است.

علاوه بر این، آجیلشب یلداترکیبی از پسته، بادام، فندق، گردو، توت خشک، سنجد، کشمش، انجیر خشک، توت خشک،گندم برشته، شاهدانه برشته و برگه‌های آلو و زرد آلو و دیگر میوه‌های خشک می‌باشد. آجیل شب یلدااز دیرباز به عنوان یک خوراکی سالم در سفره‌ها خودنمایی می‌کند. میوه‌ها و آجیل شب یلدا،تنقلاتی است که میهمانان در این شب طولانی می‌خورند و از طعم انار شیرین و هندوانه‌های پایانی سال در شب نشینی اول زمستان لذت می‌برند.

آجیل شب یلدا مخلوطی از مغزها و میوه‌های خشک