خشک کردن میوهها و برخی از خوراکیهای دیگر منجر به افزایش ماندگاری آنها میشود و به این ترتیب برای مدت زمان طولانی تری میتوان از آنها استفاده کرد. در واقع این کار به جلوگیری از فاسد شدن آنها به دست باکتریها کمک میکند. اما یکی از دغدغههای موجود در این رابطه این است که آیا خشکبار و میوههای خشک با خشک شدن خواص خود را از دست میدهند؟در این مقاله قصد داریم تا به بررسی پاسخ این سوال بپردازیم، پس با ما همراه باشید.
کاهش ویتامین C و A در خشکبار و میوههای خشک
میوهها چه تازه و چه خشک مصرف شوند، در هر صورت حاوی ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند. با این حال، روند خشک کردن میوهها ممکن است تا حدودی منجر به کاهش برخی از مواد مغذی و همچنین متمرکز شدن کالری در آنها شود. البته خوشبختانه زمانی که آب از میوه ها حذف میشود، باز هم مقداری مواد مغذی و فیبر در آن باقی میماند. شاید این میزان مواد مغذی نسبت به میوه تازه کمتر باشد، اما با این وجود میوههای خشک همچنان منبع غنی از آنتی اکسیدان، اسید فولیک و ویتامین ب۶ به شمار میروند.
مطالعات صورت گرفته در سال ۲۰۱۳ در خصوص میزان ویتامینها و مواد مغذی از دست رفته در خشکبارو میوههای خشک، نشان میدهد که به عنوان مثال اگر چه یک فنجان میوه خشک مانند یک فنجان میوه تازه منبع بسیار خوبی از لحاظ فیبر، پتاسیم و مس است، اما با این وجود بعضی از ویتامینهای آن نظیر ویتامین C و A در طی فرآیند خشک کردن و در تماس با هوا و یا حرارت کاهش یافته است. در واقع همان طور که برخی از ویتامینها مانند ویتامینهای گروه B و ویتامین C و همچنین مواد معدنی در صورت پخته شدن میتوانند از ماده خوراکی خارج شوند. ویتامین A نیز به نور حساس است و در صورتی که ماده خوراکی حاوی این ویتامین در برابر نور خورشید قرار گرفته و خشک شود و یا اگر از خشکبار در محل تاریک نگهداری نشود، به احتمال زیاد این ویتامین از دست خواهد رفت. از طرفی به کارگیری فرآیند حرارتی در خشک کردن میوهها نیز باعث کاهش فعالیت برخی از ویتامینها مانند ویتامین C و همینطور رنگدانههای مفید در میوهها میشود. با وجود این باید گفت کاهش ارزش تغذیهای میوهها به روش و سرعت خشککردن آنها بستگی دارد. در ادامه به برخی از روشهای موجود برای جلوگیری از کاهش خواص خشکبار و میوههای خشک اشاره خواهیم کرد.
جلوگیری از کاهش ارزش غذایی خشکبار و میوههای خشک
در حال حاضر برای جلوگیری از کاهش مواد مغذی خشکبار و میوههای خشک در طی فرآیند تولید آنها از روشهای گوناگونی استفاده میشود. برخی از رایج ترین آنها عبارتند از:
- استفاده از سولفیت در خشک کردن میوهها میتواند از دست رفتن ویتامین A و C را کاهش دهد، اما در مقابل، موادی همچون تیامین و ریبوفلاوین بیشتری نیز از دست خواهد رفت.
- اگر در طی فرآیند خشک کردن خوراکیها، میوهها و یا حتی سبزیجات، آنها را به آب آناناس، پرتقال و یا لیمو آغشته کنید، سطح بالاتری از ویتامین C موجود در این مواد غذایی حفظ میگردد. این روش همینطور از قهوهای شدن خوراکی یا میوه نیز جلوگیری میکند؛ اما اثر آن از زمانی که خوراکی سولفاته میشود کمتر است.
- عمل فریز- خشک کردن نسبت به خشک کردن در دستگاههای خشک کن، مواد غذایی بیشتری را حفظ میکند. مزیت دیگر این روش نیز جذب راحت تر رطوبت در آینده است و به این ترتیب خشکبار و میوههایی که با این روش تهیه و تولید میشوند بهتر و راحت تر تازه و قابل مصرف میگردند. نتایج تحقیقات صورت گرفته در سال ۲۰۱۱ نشان میدهد که هیچ گونه تغییر قابل ملاحظهای در میزان ویتامین C و همچنین سطح بتاکاروتن خوراکیها و میوههایی که به این شیوه خشک شده اند مشاهده نشده است و تنها تغییراتی در آنتی اکسیدان های مفید به نام پلیفنولها رخ داده است.
به این ترتیب در صورتی که برای تهیه خشکبار و میوههای خشک از روشهای مناسب ذکر شده در بالا و یا روشهای علمیدیگر جهت حفظ ارزش غذایی آنها استفاده گردد، این خوراکیها همچنان میتوانند منبع غنی از ویتامینهای A، B1، B2، B3، B6 و پانتوتنیک اسید و نیز املاحی مثل کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، مس و منگنز باشند و به این ترتیب مواد غذایی و ویتامینهای مورد نیاز بدنتان را تامین کنند.
اشباع کالری و قندهای طبیعی در میوههای خشک
میوهها سرشار از قندهای طبیعی هستند و از آنجایی که در فرآیند خشک شدن، آب آنها به مقدار قابل توجهی از دست میرود میزان کالری و قند در میوههای خشک بسیار بیشتر از میوهها و خوراکیهای تازه خواهد بود. برای مثال یک فنجان انگور تازه ۶۰ کالری دارد در حالی که یک فنجان کشمش حاوی ۴۳۰ کالری است. همچنین حدود ۲۲ تا ۵۱ درصد از محتوای قند میوههای خشک شامل فروکتوز است. همانطور که میدانید خوردن بیش از حد فروکتوز اثرات منفی زیادی بر سلامتی شما خواهد داشت که شامل افزایش خطر اضافه وزن، دیابت نوع ۲ و بیماریهای قلبی میشود.
در پایان باید گفت مانند سایر خوراکیهای دیگر، مصرف میوههای خشک نیز، هر دو جنبه منفی و مثبت را برای سلامتی شما به دنبال دارد. مثلا همانطور که گفته شد میوههای خشک فیبر، مواد مغذی و مقدار زیادی آنتی اکسیدان را برای بدن تان تامین میکنند. با این حال از قند و کالری بالایی نیز برخوردارند و اگر در مصرف آنها زیاده روی شود، سلامتی شما به خطر میافتد؛ چرا که خوردن مقدار زیادی کالری و قند موجود در میوههای خشک ممکن است باعث افزایش وزن و مشکلات دیگر شود. علاوه بر این میوههای خشک کربوهیدرات زیادی دارند و در نتیجه برای رژیمهای غذایی با کربوهیدرات کم مناسب نخواهند بود. بنابر این برای حفظ سلامتی و همینطور ایده آل نگه داشتن وزن خود باید از زیاده روی در مصرف این خوراکیها پرهیز نمایید.